Κάθε χρόνο, κάθε καλοκαίρι πάντα κάποιος, κάπου, κάπως θυμάται να κάνει αφιέρωμα σε διάσημες κινηματογραφικές σεκάνς, γυρισμένες στα (παραδεισένια, όσο να το πεις) ελληνικά νησιά.
Το δικό μου, για φέτος, στο GK της Καθημερινής είναι κάπως έτσι:
Θερινό Σινεμά
Κύβοι ζάχαρης σκόρπιοι πάνω σε χέρσα γη, καταπράσινοι λόφοι, ηλιοβασιλέματα γεμάτα αναμνήσεις, αρχοντικά πλάι στο κύμα, σμαραγδένια νερά, οι κάμποι και τα βουνά είναι το set αμέτρητων ταινιών που γυρίστηκαν εντός χωρικών υδάτων. Εικόνες και εντυπώσεις που κυκλοφορούν στο σελιλόιντ προ(σ)καλώντας ωσάν σειρήνες τους αλλοεθνείς θεατές να έρθουν να διαπιστώσουν από κοντά πως αυτή η χώρα είναι πράγματι τζατζίκι, μπουζούκι, μουζάκα και σουβλάκι αλλά και κάτι παραπάνω. Τι μας έμαθε, λοιπόν, το διεθνές σινεμά;
Το καλύτερο σποτάκι για την προώθηση των ελληνικών καλλονών (φυσικών και θηλυκών) δεν γυρίστηκε από τον ΕΟΤ. Ήταν μια ελληνοσουηδική συμπαραγωγή του 1968, σύμφωνα με την οποία, κατά τη διάρκεια της Επταετίας, η Αθήνα ήταν ένα ατελείωτο γλέντι. Στην «Επιχείρηση Απόλλων» που σκηνοθέτησε ο παντελώς άγνωστος -τότε- Γιώργος Σκαλενάκης, Ο Γερμανός γόης της εποχής Thomas Fritsch καταφτάνει ως πρίγκηψ Ίαν και ερωτεύεται κεραυνοβόλα την μακρυμαλλούσα Κόρη με τα καυτά μίνι Έλενα Ναθαναήλ. Στο background του λαβ στόρι εκτός από τα αξιοθέατα των Αθηνών, της Επιδαύρου, του Ναυπλίου και της Κέρκυρας παρελαύνουν, επίσης, ρωμιοί οι οποίοι παίζουν μπαγλαμαδάκι, μπουζούκι, κιθάρα και χορεύουν πάντα και παντού: στα σοκάκια της Πλάκας, στη Βουλιαγμένη, στο Σούνιο, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στις παραλίες και όπου αλλού σταθούν και όπου βρεθούν. Παρότι η ταινία είναι η καλύτερη διαφήμιση που μπορούσε να κάνει η Δικτατορία των Συνταγματαρχών για τη χώρα της, στο soundtrack ακούγεται το «Ζαβαρακατρανέμια» του Μαρκόπουλου, ένα τραγούδι κατεξοχήν συνυφασμένο με την αντίσταση στη λογοκρισία του καθεστώτος. Επίσης, φήμες λένε πως η ταινία διδάσκεται ακόμα ως δείγμα καλτ σινεμά στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ. Διδαχή καμία δεν χρειάζεται ο διάσημος στα πέρατα του κόσμου «Ζορμπάς» και το περίφημο συρτάκι του που δίδαξε παγκοσμίως πώς η συνταγή για έναν αυθεντικό Έλληνα φτιάχνεται με: ζωή, λαγνεία, αγάπη. Όπως ακριβώς το μότο της ταινίας του Μιχάλη Κακογιάννη που γυρίστηκε με φόντο τα Χανιά και με πρωταγωνιστή τον Anthony Quinn. Έκτοτε ούτε με χειρουργική επέμβαση δεν ξεκολλάει από το μυαλό όσων την έχουν δει πως οι Έλληνες διαθέτουν αρχοντιά, ελεύθερο πνεύμα, πονηριά και κάπως χαλαρά ήθη. Τα ήθη και τα όριά τους δοκίμασαν, με φόντο τις πιο διάσημες καρτποσταλικές εικόνες εξ Ελλάδος αποσταλλείσες -αυτές της Σαντορίνης- ο Peter Gallagher και η Daryl Hannah και έμειναν χαραγμένοι στις μνήμες όλων, μαζί με την Valérie Quennessen, ως το πιο σέξι καλοκαιρινό τρίγωνο. Το στόρι εκτυλίσσεται ανάμεσα σε γραφικούς νησιώτες, που κυκλοφορούν ακόμα στις Κυκλάδες σχεδόν απαράλλακτοι, και κατάλευκα σπίτια, με θέα την Καλντέρα.
Οι «Εραστές του Καλοκαιριού» είναι μία από τις ταινίες που θα έπρεπε να έχουν πάρει επιχορήγηση από το Υπουργείο Τουρισμού για τη διαφήμιση που προσέφεραν στη Σαντορίνη, τη Μύκονο, τον Αρχαιολογικό χώρο στο Ακρωτήρι, τη Δήλο, τα Μάταλα και το ξακουστό ελληνικό φλερτ -aka καμάκι- που όλα μαζί χώρεσαν στα 90 λεπτά της ταινίας, μαζί με πολύ σεξ. Ο,τι ακριβώς ψάχνει να βρει, η «Shirley Valentine», που δεν θέλει να αφήσει άλλα καλοκαίρια να της φύγουν από τα χέρια και έρχεται, που αλλού; Στον τόπο όπου οι καλλίγραμμοι Έλληνες θεοί φροντίζουν να γίνουν πραγματικότητα οι σεξουαλικές φαντασιώσεις. Στη Μύκονο η μεσόκοπη νοικοκυρά από το Λίβερπουλ συναντά τον Costas και γνωρίζει ένα φλογισμένο πάθος από αυτά που μόνο ένας Έλληνας μυστακιοφόρος ταβερνιάρης θα μπορούσε να ξυπνήσει και, μαζί, και μια πτυχή του εαυτού του που δεν είχε ιδέα πως υπήρχε. Όλη η Ευρώπη είχε πάρει μια ιδέα από Μελίνα Μερκούρη και Ελλάδα με το «Ποτέ την Κυριακή» πριν τη «Φαίδρα» που γυρίστηκε κυρίως στην Ύδρα -ένα μέρος που έτσι κι αλλιώς μοιάζει να στήθηκε ως κινηματογραφικό σκηνικό- που σύστησε εκ νέου την ελληνική τραγωδία στο κινηματογραφικό κοινό. Το 1962, την περίοδο που οι ελληνικές εφοπλιστικές οικογένειες μεσουρανούσαν όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στα πρωτοσέλιδα, ο Ντασέν μεταφέρει τον «Ιπόλλυτο» του Ευριπίδη στο παρόν και γνωρίζει σε ολόκληρο τον κόσμο την ελληνική κουλτούρα αλλά και την αντίληψη περί πάθους όπως την βιώνει και ο ίδιος, ένας Αμερικάνος που ζει ανάμεσα σε Έλληνες. Η Ύδρα, επίσης, αλλά και η Ρόδος, η Δήλος και η Αθήνα είναι τα μέρη στα οποία έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας «Το Παιδί και το Δελφίνι» με πρωταγωνίστρια μια δυναμική Ελληνίδα που μπλέκεται στα δίχτυα της αρχαιοκαπηλίας, ταλαντεύεται ανάμεσα στην παρανομία και το χρήμα ή την ηθική και τον έρωτα και διαλέγει, όπως είναι αναμενόμενο για κάθε τυπική Ελληνίδα (…), το δεύτερο. Το ντεμπούτο της Sophia Loren στο Αμερικάνικο σινεμά σήμανε ταυτόχρονα και την δημιουργία της πεποίθησης πως οι Ελληνίδες είναι πράγματι θεές, σαν την την εκρηκτική Ιταλίδα σταρ, γεγονός που διόλου δεν έβλαψε τον ελληνικό τουρισμό. Αρκετά χρόνια αργότερα μια γηγενής εντυπωσιακή ύπαρξη, η Βάνα Μπάρμπα, απέδειξε πως η εντύπωση δεν ήταν εσφαλμένη. Στο «Mediterraneo» το βάρος δίνεται στην απεικόνιση των στερεοτυπικών άγαρμπων, ερωτύλων Ιταλών στρατιωτών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στη σχέση τους με τα θηλυκά και την συντηρητική κοινωνία του ακριτικού ελληνικού νησιού. Το μικροσκοπικό Καστελόριζο φαντάζει επίγειος παράδεισος και τα τσάρτερ για την γειτονική Ρόδο από όπου φτάνεις στο νησί αυξάνονται ραγδαία το επόμενο καλοκαίρι. Μια παρόμοια ιστορία εκτυλίχθηκε στην Κεφαλλονιά στο «Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλλι» που περιγράφει και πάλι μια παλιά Ελλάδα, στα χρόνια της Ιταλικής κατοχής, κάνει τον κόσμο να πιστέψει πως οι Κεφαλλονίτισες διαθέτουν αξάν σπανιόλικο σαν της Penelope Cruz και γεμίζει το νησί με τουρίστες που θέλουν να δροσιστούν στο Ιόνιο και να περπατήσουν στο γραφικό Αργοστόλι. Μόνο που κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό. Το Αργοστόλι της ταινίας είναι ένα σκηνικό που στήθηκε στη Σάμη και δεν έχει καμία σχέση με το Αργοστόλι του σήμερα. Τα καταπράσινα νερά του Ιονίου τους αποζημιώνουν, όπως και οι ζουμερές Επτανήσιες. Η Μύκονος δε χρειάζεται πολλές πολλές συστάσεις, από τα 60’s και έπειτα, εκτός και αν εμφανίζεται αγνώριστη σε ένα πλάνο τόσο ονειρικό όσο το τελευταίο της ταινίας «The Bourne Identity». Η ειδυλλιακή εικόνα που παρουσιάζεται επί σκηνής δυσκολεύει ακόμα και εμάς να πιστέψουμε πως διαθέτουμε τέτοια ομορφιά σε απόσταση που σχεδόν μπορείς να φτάσεις κολυμπώντας. Ειδικά αν είσαι εξοικειωμένος με τα θαλάσσια ύδατα όπως οι δύο φίλοι και ανταγωνιστές στο παιχνίδι των καταδύσεων, στα βαθυγάλαζα νερά της Αμοργού, στο «Απέραντο Γαλάζιο». Τα γυρίσματα της ταινίας δεν έγιναν μόνο στην Ελλάδα αλλά και στη λίμνη Τσατανούγκα στην Αμερική, στο Περού, στη Γαλλία και στη Σικελία. Τελικά έμεινε, όμως, συνυφασμένη με την Αμοργό -η οποία την αξιοποιεί ακόμα για να διαφημιστεί. Η Αγία Άννα, η παραλία που χρησιμοποιήθηκε ως βασικό σκηνικό είναι εξίσου εξωπραγματικά εντυπωσιακή στην πραγματικότητα και δεν ήταν καθόλου ωραιοποιημένη ή επεξεργασμένη στο φιλμ. Εξίσου αληθινή είναι η μορφολογία των Μετεώρων που ήταν, μαζί με την Κέρκυρα, το σκηνικό όπου έδρασε ο James Bond/ Roger Moore «Για τα Μάτια σου Μόνο» με την άγρια ομορφιά του τοπίου να συμπρωταγωνιστεί στις περιπέτειες του μυστικού πράκτορα. Σε περιπέτειες μπήκε και η Angelina Jolie ως Lara Croft στην κινηματογραφική μεταφορά «Tomb Raider». Αφού βούτηξε στα νερά των ηφαιστειογενών παραλιών της Σαντορίνης ξανά και ξανά και διαπίστωσε, όπως και όλοι οι προηγούμενοι και όλοι οι επόμενοι θεατές και επισκέπτες, πως η Ελλάδα δεν είναι μόνο τζατζίκι, μπουζούκι, μουζάκα και σουβλάκι επανήλθε συν γυναιξί και τέκνοις πολλάκις με τελευταία εμφάνιση στα σοκάκια φέτος το καλοκαίρι αναζητώντας και μια βιλίτσα, σύμφωνα με φήμες, να ψωνίσει. Η αλήθεια είναι, πως αυτός ο τόπος είναι ένα πολύ ωραίο οικόπεδο και οι κινηματογραφιστές το έχουν καταλάβει καλύτερα από τους διαχειριστές και τους κατοίκους του.
Movie Trivia
Επιχείρηση Απόλλων, 1968- Αθήνα, Επίδαυρος, Ναύπλιο, Κέρκυρα
σκηνοθεσία: Γιώργος Σκαλενάκης
-Ο Thomas Fritsch είναι Γερμανός, παρότι η ταινία είναι ελληνοσουηδική συμπαραγωγή, και είναι γνωστότερος για τις μεταγλωττίσεις αγγλόφωνων ταινιών στα γερμανικά.
Αλέξης Ζορμπάς, 1964-Κρήτη
σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
-Το διάσημο μουσικό θέμα της ταινίας, γραμμένο από τον Μίκη Θεοδωράκη και γνωστό παγκοσμίως ως «Sirtaki» παιζόταν για πολλά χρόνια στο Στάδιο Yankee του Μπρονξ ως μουσική προτροπή του κοινού να συμμετάσχει στον αγώνα.
-Ο Anthony Quinn είχε χτυπήσει το πόδι του γι αυτό χόρεψε συρτάκι με το δικό του τρόπο υποστηρίζοντας στον έκπληκτο σκηνοθέτη πως πρόκειται για τοπική παραλλαγή και κατάφερε να αφήσει τον χορό του στην ιστορία.
– Η ταινία είχε προταθεί για 7 Όσκαρ και απέσπασε 3.
– Η σχέση του Anthony Quinn με την Ελλάδα δεν είναι μόνο μέσω του εμβληματικού Ζορμπά. Στη Ρόδο μια κουκλίστικη παραλία φέρει το όνομά του κοντά στο κτήμα που αγόρασε όταν ερωτεύτηκε το νησί, στα γυρίσματα της ταινίας «Τα Κανόνια του Ναβαρόνε».
Οι Εραστές του Καλοκαιριού, 1982- Σαντορίνη
σκηνοθεσία: Randal Kleiser
– Ο σκηνοθέτης είχε ήδη την απαιτούμενη εμπειρία σε ιδιαίτερες ερωτικές ιστορίες και καρτποσταλικές τοποθεσίες αφού 2 χρόνια πριν είχε γυρίσει τη «Γαλάζια Λίμνη» στα Φίτζι και το Vanuatu του Ειρηνικού.
– Η ηρωίδα που υποδύεται η Daryl Hannah λέει πως συχνά ονειρευόταν πως είναι γοργόνα. Δύο χρόνια αργότερα η ηθοποιός πρωταγωνιστεί στην ταινία «Γοργόνα».
Shirley Valentine, 1989- Μύκονος
σκηνοθεσία: Lewis Gilbert
– Ο σκηνοθέτης της Lewis Gilbert είναι υπεύθυνος και για 3 James Bond: «Ζεις Μονάχα Δυο Φορές», 1967, «Η Κατάσκοπος που με Αγάπησε», 1977, «Επιχείρηση Moonraker», 1979.
– H Pauline Collins για την ερμηνεία της ως Σίρλεϊ Βαλεντάιν στην, βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο, ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα ενώ κέρδισε το BAFTA. Για την θεατρική της ερμηνεία είχε ήδη κερδίσει Tony.
Φαίδρα, 1962- Ύδρα
σκηνοθεσία: Jules Dassin
-Για τα ρούχα της Φαίδρας που τόσο συνέβαλαν στη γοητεία της ηρωίδας η Θεώνη Βαχλιώτη Ολντριτζ ήταν υποψήφια για Όσκαρ.
– Το σενάριο έχει γράψει η Μαργαρίτα Λυμπεράκη και είναι βασισμένο στον Ιππόλυτο του Ευριπίδη, μεταφερμένο στα 60’s με πρωταγωνιστές τις εφοπλιστικές οικογένειες που μεσουρανούσαν και στην Ελλάδα εκείνη την εποχή.
Το παιδί και το Δελφίνι, 1957- Ύδρα, Ρόδος, Δήλος, Αθήνα
σκηνοθεσία: Jean Negulesco
– Αυτή είναι η ταινία με την οποία η Sophia Loren έκανε το ντεμπούτο της στην Αμερική.
– Για τη μουσική της ταινίας, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και το τραγούδι «Τι Είναι Αυτό που το Λένε Αγάπη» ερμηνευμένο στα ελληνικά από τη Sophia Loren με τη συνοδεία του Τόνυ Μαρούδα, στην κιθάρα ο Hugo Friedhofer ήταν υποψήφιος για όσκαρ μουσικής.
Mediterraneo, 1991- Καστελόριζο
σκηνοθεσία: Gabriele Salvatores
-H ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ και είναι μέρος μιας τριλογίας του σκηνοθέτη που μαζί με τα «Marrakech Express» και «Turne» καταπιάνεται με τις μεγάλες αποδράσεις.
-Η Βάνα Μπάρμπα έπαιξε σε μια ακόμα ιταλική παραγωγή, το τηλεοπτικό σίριαλ «Prezzo del denaro» το 1995.
Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλλι, 2001- Κεφαλλονιά
σκηνοθεσία: John Madden
– Το σκηνικό της ταινίας ήταν μια τεχνητή ανακατασκευή του Αργοστολίου στο λιμάνι της Σάμης ώστε να μοιάζει με τη δεκαετία του 40.
– Για το ρόλο της Πελαγίας είχε περάσει από audition και η νυν αγαπημένη του Tom Cruise, η Katie Holmes, αλλά επικράτησε η πρώην του εξαιτίας του μεσογειακού ταμπεραμέντου της.
– Στην ταινία αναφέρεται πως ο καταστροφικός σεισμός που ισοπέδωσε την Κεφαλλονιά έγινε το 1947, για λόγους ποιητικής αδείας. Η σωστή ημερομηνία -το 1953- αναγράφεται στα credits και η ταινία αφιερώνεται στη μνήμη όσων χάθηκαν τότε.
The Bourne Identity, 2002- Μύκονος
σκηνοθεσία: Doug Liman
– Ο σκηνοθέτης είχε προτείνει αρχικά τον ρόλο στον Brad Pitt ο οποίος τον απέρριψε και προτίμησε να παίξει στην ταινία «Παιχνίδι Κατασκόπων» που είχε πολύ μικρότερη εμπορική επιτυχία.
Απέραντο Γαλάζιο, 1988- Αμοργός
σκηνοθεσία: Luc Besson
-Η ταινία είναι εμπνευσμένη από τον πραγματικό διαγωνισμό που διεξήχθη ανάμεσα σε δύο φίλους -και πρωταθλητές ελευθέρων καταδύσεων- Jacques Mayol και Enzo Maiorca.
– Το 1988 στη Γαλλία η ταινία παιζόταν στους κινηματογράφους για περισσότερο από ένα χρόνο. Στην Αμοργό παίζεται ακόμα.
– Εκτός από την παραλία της Αγ. Άννας γυρίσματα έγιναν και στον όρμο της Καλοταρίτισσας στη σκηνή με το καράβι- το οποίο ονομάζεται «Ολυμπία»- και βρίσκεται ακόμα στο νησί.
Για τα Μάτια σου Μόνο, 1981- Μετέωρα, Κέρκυρα
σκηνοθεσία: John Glen
– Η αρχική αφίσα της ταινίας έδειχνε την πλάτη μιας γυναίκας που φορούσε το μπικίνι της ανάποδα αφήνοντας ακάλυπτο τον πισινό της. Μπορεί η εικόνα αυτή να μην κάνει καμιά εντύπωση σήμερα αλλά στις αρχές των 80’s προκάλεσε τόσο έντονες αντιδράσεις που το στούντιο κυκλοφόρησε μια νέα εκδοχή της στην οποία…κάλυψε τα έκθετα μέρη.
Lara Croft: Tomb Raider, 2001- Σαντορίνη
σκηνοθεσία: Simon West
– Το στήθος της πρωταγωνίστριας, αν και πλούσιο, ήταν επεξεργασμένο ψηφιακά για να θυμίζει αυτό της πρωταγωνίστριας του παιχνιδιού.
– Για την ερμηνεία της η Angelina Jolie ήταν υποψήφια για Χρυσό Βατόμουρο.
some more Greek bits
Mamma Mia! (2008), σκηνοθεσία: Phyllida Lloyd, Σκιάθος, Πήλιο
Ένα Μπλουτζίν Για Τέσσερις (2005), Kwen Kwapis, Σαντορίνη
Τα Κανόνια του Ναβαρόνε (1961) σκηνοθεσία: J.Lee Thompson, Ρόδος
Ο Έλληνας Μεγιστάνας (1978), σκηνοθεσία: J.Lee Thompson, Αθήνα, Μύκονος, Κέρκυρα
Χαμένη Αρκαδία (2009), σκηνοθεσία: Φαίδων Παπαμιχαήλ Jr., Λεωνίδιο
Μόναχο (2005), σκηνοθεσία: Steven Spielberg, Αθήνα
and a soundtrack
The Big Overture -Eric Serra (Απέραντο Γαλάζιο)
Τι Είναι Αυτό που το Λένε Αγάπη -Σοφία Λόρεν (Το Παιδί και το Δελφίνι)
The Boy on a Dolphin – Julie London (Το Παιδί και το Δελφίνι)
Σε Πότισα Ροδόσταμο– Μελίνα Μερκούρη (Φαίδρα)
Αγάπη μου -Μελίνα Μερκούρη (Φαίδρα)
Ο Χορός του Ζορμπά– Μίκης Θεοδωράκης (Αλέξης Ζορμπάς)
Santa Lucia -Enrico Caruso (Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλλι)
The Girl Who Used to be Me – Pati Austin Green (Shirley Valentine)
I’m So Excited– The Pointer Sisters (Εραστές του Καλοκαιριού)
Amoureux Fou De Toi– Plastic Bertrand (Εραστές του Καλοκαιριού)
Just Can’t Get Enough– Depeche Mode (Εραστές του Καλοκαιριού)
For Your Eyes Only- Sheena Easton (Για τα Μάτια σου Μόνο)
Get Your Freak On- Missy Elliott feat. Nelly Furtado (Tomb Raider)
+
Τόσα Καλοκαίρια– Δάκης
Φέρτε μου Ένα Μαντολίνο– Ζωή Φυτούση
Is That All There Is ? 